Arhitektura. Skulptura. Spomin. Gostovanje v Mostarju

Gostovanje razstave Arhitektura. Skulptura. Spomin. Umetnost spomenikov Jugoslavije 1945–1991 še naprej potuje po republikah nekdanje Jugoslavije.
 
Od 23. 4. do 27. 4. 2023 je gostovala v Mostarju v OKC Abrašević, in s tem dodatno obeležila uspešen vpis mostarskega spomenika Partizansko pokopališče arhitekta Bogdana Bogdanovića na seznam sedmih najbolj ogroženih evropskih kulturnih dediščin EUROPA NOSTRA, ki se je zgodil 13. 4. 2023. Galerija DESSA je 6. 2. 2023 poslala pisni apel in podprla prizadevanja bosanskih kolegov ter institucije Urbana hiša IDEAA.
 
Naboru spomenikov, predstavljenih na razstavi, z gostovanjem v Mostarju dodajamo Spomenik fontana “Spomenik ilegalcu”, ki ga je leta 1982 zasnoval kipar Sulejman Ðapo v Mostarju. 
 
Za sodelovanje in soorganizacijo razstave v Mostarju se zahvaljujemo kolegici arhitektki Senadi Demirović, IDEAA.  
 
Spomenik fontana “Spomenik ilegalcu”
Ispred Doma zdravlja Mostar na zapadnoj strani rijeke Neretve nalazi se skromna spomen česma. Ovaj mali spomenik, koji se u lokalnoj zajednici često naziva i “Spomenik ilegalcu”, uspomena je na ljude, zvane ilegalci, koji su živjeli u Mostaru za vrijeme Drugog svjetskog rata radeći normalne poslove, ali su tajno i ilegalno svoj rad usmjeravali prema partizanskom otporu. Fontana, koju je 1982. godine izradio skulptor Sulejman Ðapo, sastoji se od bazena širine 3-4 m iz kojeg viri betonska polusfera nalik poluotvorenoj ruci. Ovaj spomenik je bio izuzetno zapušten i oštećen i degradiran tokom rata u Bosni 1990-ih, a na slikama iz tog perioda se vidi cijela građevina izrešetana rupama od metaka, te da su joj ukradene spomen-ploče.
Nakon što je u takvom stanju ležala skoro dvije decenije, 2010. godine na inicijativu gradske uprave Mostara spomen-česma je u potpunosti obnovljena i sanirana. Kod fontane čak su se nakon toga ponovo počele održavati komemorativne svečanosti. Tačne koordinate za ovu spomen česmu su N43°20’24.5”, E17°48’30.3”, tačno na uglu Kneza Mihajla Viševića Humskog i magistralnog puta M6.1 (Bulevara).
Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika je na sjednici održanoj od 1. do 3. aprila 2014. godine donijela odluku da Spomenik obješenim ilegalcima ne ispunjava Kriterije za proglašenje nacionalnim spomenikom.
 
Spomen fontana “Spomenik ilegalcu” • Mostar, Bosna i Hercegovina  • Kipar: Sulejman Ðapo • Današnji vlasnik: Grad Mostar • Materijal: beton • Fotografije: Sulejman Demorivć, izvor arhivskog gradiva • Tekst preuzet sa linka: https://memorylimit.blogger.ba/2021/11/04/spomen-fontana-spomenik-ilegalcu/

V medijih
https://www.ideaa-mostar.com/en/izlozba-arhitektura-skulptura-sjecanje/
https://www.ideaa-mostar.com/izlozba-arhitektura-skulptura-sjecanje/